Η ΧΕΙΡΟΥΡΓΙΚΗ ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΛΗΨΙΑΣ

Η επιληψία είναι ένα από το συχνότερα νευρολογικά νοσήματα παγκοσμίως.  Βασική θεραπεία της επιληψίας παραμένουν τα αντιεπιληπτικά φάρμακα. Από την διεθνή εμπειρία μόνο ένα ποσοστό 75%  θα ανταποκριθεί στη φαρμακευτική αγωγή στο οποίο και θα σταματήσουν οι επιληπτικές κρίσεις. Υπάρχει όμως μια ομάδα ασθενών (1 στους 4) που συνεχίζουν να κάνουν κρίσεις παρ’ ότι λαμβάνουν φάρμακα.

Η μόνη θεραπευτική διέξοδος γι’ αυτούς είναι η χειρουργική αντιμετώπιση της επιληψίας.

Για ποιο λόγο να σκεφτώ την χειρουργική θεραπεία της επιληψίας:

Διότι κατά τη διάρκεια μιας κρίσεις μπορεί να υπάρξει πτώση και κάταγμα, έγκαυμα, τραυματισμοί στο πρόσωπο και σπάσιμο δοντιών, τραύματα στο κεφάλι.

Ο αιφνίδιος ανεξήγητος θάνατος των ασθενών που συνεχίζουν να κάνουν κρίσεις είναι 1 στους 500 ασθενείς ετησίως. Η πιθανότητα θανάτου είναι μεγαλύτερη σε αυτούς τους ασθενείς που συνεχίζουν να κάνουν κρίσεις σε σχέση με το γενικό πληθυσμό

Οι ασθενείς που συνεχίζουν να εμφανίζουν κρίσεις εμφανίζουν βαθμιαία μείωση της μνήμης αλλά και άλλων νοητικών λειτουργιών για όσο συνεχίζονται οι κρίσεις.

Το άγχος και η κατάθλιψη είναι συχνότερο και βαρύτερο σε αυτούς τους ασθενείς.

Οι κρίσεις που δεν σταματούν αποτελούν εμπόδιο για μια ομαλή κοινωνική και προσωπική ζωή   ενώ δεν επιτρέπουν την οδήγηση.

Επομένως το  να συνεχίζει κάποιος τα φάρμακα ενώ συμβαίνουν επιληπτικές κρίσεις δεν είναι η σωστή ιατρική αντιμετώπιση. Θα πρέπει να υποβάλλεται σε έλεγχο για το αν είναι δυνατόν να χειρουργηθεί.

Άρα ποιος είναι υποψήφιος για χειρουργική θεραπεία:

Αυτός-η που έχει δοκιμάσει επαρκή αριθμό αντιεπιληπτικών φαρμάκων και συνεχίζει να κάνει κρίσεις.

Τι πρέπει να κάνει ο υποψήφιος

Να συζητήσει με το γιατρό του την παραπομπή του σε ειδικά Κέντρα Χειρουργικής της Επιληψίας .

Τι σημαίνει Κέντρο Χειρουργικής  της Επιληψίας:

Κέντρα Χειρουργικής Επιληψίας δεν υπάρχουν σε υποανάπτυκτες ή σε αναπτυσσόμενες χώρες, ενώ στις ανεπτυγμένες χώρες είναι συγκεκριμένα.

Στην Ελλάδα και στο Δημόσιο τομέα υπάρχει  μια μόνο τέτοια δομή, Το Κέντρο Χειρουργικής της Επιληψίας στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός». Ανήκει στην Α’ Πανεπιστημιακή Νευροχειρουργική Κλινική υπό την διεύθυνση του καθηγητή Δαμιανού Σακά.

Είναι μια ειδική Μονάδα που διαθέτει επιστήμονες από διαφορετικές ειδικότητες, ειδικό τεχνικό εξοπλισμό, ειδική και μακροχρόνια εμπειρία και εξετάζει τους ασθενείς με σκοπό να διαπιστώσει, από που προέρχεται η επιληψία, αν είναι δυνατόν να υποβληθεί σε χειρουργική θεραπεία, πως θα είναι αυτό το χειρουργείου, ποιες θα είναι οι συνέπειες ενός χειρουργείου, ποιες οι ενδεχόμενες επιπλοκές του, ποια είναι η πιθανότητα να σταματήσουν οι επιληπτικές κρίσεις μετά την επέμβαση. Το μεγαλύτερο τμήμα αυτής της δουλειάς διεκπεραιώνεται εκτός χειρουργείου από του νευρολόγους, τους νευροφυσιολόγους, τους ψυχολόγους, τους απεικονιστές και τους άλλους επιστήμονες της ομάδας.

Έχω την τύχη να ηγούμαι αυτής της ομάδας επί 20 έτη έχοντας πραγματοποιήσει άνω των 450  χειρουργεία σε πάσχοντες από επιληψία.

Το πρωτοποριακό ρόλο αυτής της Μονάδας αντικατοπτρίζεται στα εξής:

Στη προσφορά στη χώρα μας μιας υψηλού επιπέδου σύνθετης ιατρικής υπηρεσίας, της Χειρουργικής θεραπείας της επιληψίας .

Στα υψηλά ποσοστά επιτυχίας μας  παρόμοια με αυτά των δυτικών Ευρωπαϊκών χωρών.

Βραβεύσεις σε ελληνικά και διεθνή συνέδρια για τις παρουσιαζόμενες επιστημονικές ανακοινώσεις (διαθέσιμες σε οικείο κεφάλαιο του βιογραφικού).

Πολλαπλές αναφορές στον ημερήσιο τύπο σε επιστημονικές τηλεοπτικές εκπομπές.

Εκτενής αναφορά σε διεθνές άρθρο για την ιστορία της Χειρουργικής της Επιληψίας στην Ευρώπη  σελ 453 (κλικ για το άρθρο).

Πολλοί συνάνθρωποι μας άλλαξαν στην κυριολεξία τη  ζωή τους μετά από την χειρουργική θεραπεία.

Ποια είναι η διαδικασία για τον υποψήφιο για χειρουργική θεραπεία της επιληψίας:

Αρχική προσέγγιση  

Θα πρέπει ο θεράπων ιατρός του υποψηφίου να ενημερώσει τους ιατρούς της Μονάδας για τον ασθενή, δηλαδή το ιστορικό του, τα φάρμακα του, τα αποτελέσματα των εξετάσεων του, τις προσδοκίες του, την συνολική του κατάσταση κλπ.

Η εκτίμηση των στοιχείων αυτών από τους ιατρούς της Μονάδας χειρουργικής θεραπείας της επιληψίας σε συνεργασία με τον θεράποντα ιατρό είναι πολύ μεγάλης σημασίας για την συνέχεια της διαδικασίας και την επιλογή του υποψηφίου. Αν η εκτίμηση αυτή δώσει θετικές ενδείξεις για επιτυχές χειρουργείο ακολουθεί η κατ’εξοχήν διαδικασία της ειδικής Μονάδας.

Το πρώτο βήμα

Το πρώτο βήμα είναι η συνεχής καταγραφή ΗΕΓ και βίντεο για μακρό διάστημα με εξοπλισμό υψηλής τεχνολογίας και βασισμένο σε μεγάλης  υπολογιστικής ικανότητας ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Ο ασθενής ζει για διάστημα πολλών ημερών σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, ελαττώνονται τα αντιεπιληπτικά φάρμακα Ο σκοπός είναι να καταγραφούν ορισμένα από τα τυπικά επιληπτικά επεισόδια του ασθενούς. Η καταγραφή αυτή είναι πολύ σημαντική ώστε να επιβεβαιωθεί η διάγνωση. Είναι πολύτιμη στην ποσοτικοποίηση των κρίσεων και τον χαρακτηρισμό των κρίσεων. Είναι αναντικατάστατη στον προεγχειρητικό έλεγχο επειδή βοηθά να αναγνωρισθεί η περιοχή του εγκεφάλου που προκαλεί τις κρίσεις.

Άλλες εξετάσεις που απαιτούνται

Τα αποτελέσματα της μακράς διάρκειας καταγραφής συνεπικουρούνται από άλλες διαγνωστικές δοκιμασίες που περιλαμβάνουν ειδική Μαγνητική Τομογραφία εγκεφάλου, SPECT, δοκιμασία  Wada.

Νευροψυχολογικές εξετάσεις  από ειδικευμένο νευροψυχολόγο βοηθούν στην συνολική εκτίμηση και των καθορισμό εγκεφαλικών περιοχών που δεν λειτουργούν σωστά.

Ψυχιατρική εκτίμηση είναι απαραίτητη για να προσδιορισθούν τα συνολικά προβλήματα του ασθενούς.

Ανασκόπηση δεδομένων

Όλα τα ανωτέρω θα τεθούν υπ’όψιν ολόκληρης της ομάδας  των ειδικών που ασχολούνται με τον προεγχειρητικό έλεγχο αλλά και των νευροχειρουργών. Η ομάδα αυτή σε ειδική συνάντηση θα συνεκτιμήσει όλα τα δεδομένα και αποφασίσει για τον αν θα συσταθεί η χειρουργική αντιμετώπιση στον ασθενή, τι είδους επέμβαση θα πρέπει να γίνει τι πρόγνωση υπάρχει για την διακοπή των κρίσεων και για ενδεχόμενες επιπλοκές.

Χειρουργικές καταγραφές

Σε ορισμένους ασθενείς όμως η πρώτη αυτή φάση του ελέγχου δεν είναι ικανή να υποδείξει με ακρίβεια την υπεύθυνη εγκεφαλική περιοχή. Τότε ο ασθενής οδηγείται στο χειρουργείο και τοποθετούνται από τον νευροχειρουργό ενδοκράνια ηλεκτρόδια σε περιοχές του εγκεφάλου που είναι ύποπτες ότι προκαλούν κρίσεις.. Μέσα από κρανιοτομές εξέρχονται τα κατάλληλα καλώδια για την σύνδεση με τα υπολογιστικά συστήματα ψηφιακής καταγραφής  ηλεκτροεγκεφαλογραφήματος και συνεχίζεται η μακράς διάρκεια καταγραφή με πολύ μεγάλη πλέον διακριτική ικανότητα.

Εκτός από την καταγραφή κρίσεων τα ενδοκράνια ηλεκτρόδια μπορούν να χρησιμεύσουν για την αναγνώριση περιοχών του εγκεφάλου που υποστηρίζουν ζωτικές λειτουργίες όπως η μνήμη και ο λόγος. Αυτό ονομάζεται λειτουργική χαρτογράφηση και επιτρέπει λεπτές χειρουργικές επεμβάσεις χωρίς να θίγονται κρίσιμες λειτουργίες του εγκεφάλου.

Τελική απόφαση

Μόνον όταν από όλα τα ανωτέρω καταδειχθεί με ακρίβεια η υπεύθυνη περιοχή του εγκεφάλου που  γεννά τις κρίσεις και μόνον εάν είναι βέβαιο ότι η αφαίρεση αυτής της περιοχής δεν θα έχει συνέπειες για τον ασθενή, και μόνον τότε προτείνεται η χειρουργική επέμβαση στον υποψήφιο.

Επιμύθιο

Συνεισφορά από πολλές ειδικότητες και μεγάλου κόστους εξοπλισμός, πολυήμερη εργασία επί 24ώρες μιας ομάδας ειδικά εκπαιδευμένων επιστημόνων απαιτούνται για να διεκπεραιωθεί ο προεγχειρητικός έλεγχος ενός ασθενούς με επιληψία. Η πολυπρόσωπη στελέχωση και το υψηλό κόστος αποτελούν και το σημαντικό εμπόδιο για την ευρεία διάδοση της μεθόδου που εφαρμόζεται ευρέως μόνο σε ειδικά κέντρα σε ανεπτυγμένες χώρες. Το μοναδικό Κέντρο σε Δημόσιο Νοσοκομείο και σε Ακαδημαϊκό περιβάλλον στη χώρα μας βρίσκεται στο Νοσοκομείο «Ευαγγελισμός» στην Α’ Νευροχειρουργική Κλινική του Πανεπιστημίου Αθηνών (ΕΚΠΑ). Οπωσδήποτε η χώρα μας με τη λειτουργία αυτής της μονάδας της Νευροχειρουργικής Κλινικής εδώ και  χρόνια καλύπτει ένα μεγάλο κενό.

Είμαι περήφανος που συμμετείχα στην ίδρυση αυτής της Μονάδας και που είμαι επί  20 έτη  ο υπεύθυνος νευρολόγος για τον προεγχειρητικό έλεγχο και την μετεγχειρητική παρακολούθηση των ασθενών.