0,5-1% του πληθυσμού πάσχει από επιληψία.
Τα φάρμακα αποτελούν το πρώτο και βασικό τρόπο αντιμετώπισης των επιληπτικών κρίσεων ώστε ο πάσχων να μην έχει κρίσεις και να μπορέσει να έχει μια φυσιολογική ζωή.
Δυστυχώς το 30-40% των ασθενών με επιληψία δεν ελέγχεται με τα φάρμακα και συνεχίζει να έχει κρίσεις.
Για τους ασθενείς αυτούς (περίπου 30.000 έως 40.000 στην Ελλάδα) μια σημαντική θεραπευτική λύση είναι η χειρουργική θεραπεία.
Πως γίνεται αυτό:
Αναγνωρίζεται η περιοχή του εγκεφάλου που γεννά τις επιληπτικές κρίσεις.
Αν η περιοχή αυτή χειρουργηθεί (δηλαδή αφαιρεθεί) υπάρχει σημαντική πιθανότητα διακοπής των επιληπτικών κρίσεων.
Για να γίνει αυτό θα πρέπει :
- να υπάρχει μία μόνο περιοχή που παράγει τις κρίσεις (και όχι πολλές),
- να μην είναι πολύ μεγάλη σε έκταση,
- να είναι σε τέτοιο σημείο ώστε όταν αφαιρεθεί να μην υπάρξει κανένα μείζον πρόβλημα για τον ασθενή.
Αν δεν υπάρχουν όλες οι παραπάνω προϋποθέσεις το χειρουργείο που περιλαμβάνει την αφαίρεση της περιοχής που γεννά τις κρίσεις δεν γίνεται.
Ευτυχώς ένα μεγάλο ποσοστό των ασθενών ΄πληροί τις πιο πάνω προϋποθέσεις και μπορεί να χειρουργηθεί. Η πιθανότητα να σταματήσουν οι κρίσεις κυμαίνεται από 30-90%.
Ακριβές ποσοστό για κάθε ασθενή ατομικά, μπορεί να δώσει ο γιατρός μετά τις εξετάσεις που απαιτούνται και περιλαμβάνονται στον προεγχειρητικό έλεγχο.
Ο προεγχειρητικός έλεγχος είναι μια σύνθετη μελέτη από διαφορετικές ειδικότητες γιατρών με κύριο μέλημα τον ακριβή προσδιορισμό της περιοχής που γεννά την επιληψία αλλά κυρίως την επιβεβαίωση με δύο και τρεις τρόπους ότι ο ασθενής δεν θα έχει καμία επίπτωση ή σοβαρή επιπλοκή από το χειρουργείο. Αυτό δεν είναι αποδεκτό.
Το κάθε βήμα, η κάθε εξέταση, συζητείται συνεχώς με τον ασθενή και τους οικείους του, εκτίθενται οι πιθανότητες επιτυχίας και λαμβάνονται από κοινού αποφάσεις για το επόμενο βήμα.
Υπάρχουν ορισμένα επιληπτικά σύνδρομα που είναι κατ’ εξοχήν κατάλληλα για χειρουργική θεραπεία και τα ποσοστά επιτυχίας είναι πάρα πολύ υψηλά.
Να σημειωθεί ότι σε περίπτωση ανθεκτικής στα φάρμακα επιληψίας η πιθανότητα να σταματήσουν οι κρίσεις με τις συνεχείς δοκιμές φαρμάκων είναι 4%-5%, ενώ η χειρουργική αντιμετώπιση προσφέρει από 30 έως 90%.
Η πιθανότητα σοβαρής επιπλοκής από το χειρουργείο είναι μικρότερη του 0.5 στα 200, η θνητότητα είναι μηδέν, ενώ αν συνεχίζονται οι κρίσεις υπάρχει σοβαρός κίνδυνος τραυματισμού, θανατηφόρου ατυχήματος και η πιθανότητα αιφνίδιου θανάτου είναι 27 φορές μεγαλύτερη απ’ ότι στους ασθενείς που δεν έχουν κρίσεις.
Για τους ασθενείς που δεν πληρούν τα κριτήρια για χειρουργικές επεμβάσεις εκτομής, για οποιοδήποτε λόγο υπάρχουν άλλοι τρόποι για να μειωθούν οι κρίσεις τους. Επεμβάσεις αποσύνδεσης, εν τω βάθει εγκεφαλική διέγερση, νευροδιέγρση μετά από ερέθισμα, διέγερση του πνευμονογαστρικού νεύρου αποτελούν τεχνικές, θερμοπηξία, η τεχνική που ονομάζεται ablation, λιγότερο αποτελεσματικές μεν από την κλασσική επέμβαση εξαίρεσης της εγκεφαλικής περιοχής που γεννά τις επιληπτικές κρίσεις, μπορούν να εφαρμοσθούν μειώνοντας συχνά σε μεγάλο βαθμό την συχνότητα και την βαρύτητα των κρίσεων.
Τα ελάχιστα προαπαιτούμενα για το πως λειτουργεί μια Μονάδα Χειρουργικής της Επιληψίας περιγράφονται σε οδηγία της Ένωσης Ευρωπαϊκών Νευρολογικών Εταιρειών. Η μόνη Μονάδα που εκπληρώνει τα απαιτούμενα για να θεωρηθεί ως βασικό κέντρο Χειρουργικής της Επιληψίας στην Ελλάδα είναι η Μονάδα της Α’ Νευροχειρουργικής Κλινικής του Πανεπιστημίου Αθηνών, στης οποία την ίδρυση συμμετείχα από το 2000 και της οποία προΐσταμαι έκτοτε.
Η Μονάδα έχει να παρουσιάσει άνω των 400 χειρουργικών επεμβάσεων, με αποτελέσματα εφάμιλλα με αυτά των ευρωπαϊκών αντίστοιχων κέντρων, ανακοινωμένα σε διεθνή συνέδρια και δημοσιευμένα σε διεθνή επιστημονικά έντυπα.
Σε πρόσφατο διεθνές αφιέρωμα στην ιστορία της χειρουργικής της επιληψίας στην Ευρώπη υπάρχει περίοπτη και μακροσκελής αναφορά στη Μονάδα του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός». The start and development of epilepsy surgery in Europe: a historical review. Schijns OE, Hoogland G, Kubben PL, Koehler PJ.Neurosurg Rev. 2015 Jul;38(3):447-61